2024-03-29T13:17:16Z
http://jostar-elmi.maalem.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4336
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
فهرست
2002
03
21
1
1
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
سخن سردبیر
2002
03
21
2
3
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
آراء و اندیشه های قرآنی دکتر نصرحامد ابوزید
مرتضی
کریمی نیا
در سده های اخیر قرآن پژوهی با استفاده از داده های علوم زبانی و مباحث نوین در فلسفۀ دین، روان شناسی دین، جامعه شناسی دین و... وارد عرصۀ جدیدی شده است. در این میان متفکران و مفسرانی ظهور کرده اند که با نگاهی نو به قرآن و آراء جدید خود، تحولات و چالش هایی را در جهان اسلام به وجود آورده اند. دکتر نصرحامدابوزید از جملۀ این قرآن پژوهان است. وی که از متفکران نواندیش دینی معاصر است پس از محکومیت در دادگاه مصر به هلند عزیمت کرد. و اینک در مؤسسۀ مطالعات اسلامی لیدن به تحقیق و تدریس می پردازد. وی با نگاهی نقادانه به سنت و گفتمان دینی و با بهره گیری از روش هرمنوتیکی جدید در روش تفسیر و استنباط دینی خود، در مجموعۀ آثارش میکوشد گرایش اعتزالی جدید را به تبع اساتید مصری خود از جمله امین الخولی، محمد احمد خلف الله و حسن حنفی دنبال کند. حاصل این تحقیقات نظرات جدید پیرامون برخی از مفاهیم قرآنی است که در مقالۀ حاضر از آنها سخن به میان آمده است.
تفسیر قرآن
تاریخ تفسیر
روشهای تفسیری
مکتب ادبی تفسیر
امین الخولی
آراء قرآنی ابوزید
2002
03
21
4
25
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_63901_7956d1295f0351b3c1b3e3c49e1d39e8.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
نقد گمانه های دکتر نصرحامد ابوزید
سیدمرتضی
حسینی شاهرودی
چکیده: قرآن پژوهی از مهم ترین موضوعات تحقیق و پژوهش به ویژه در میان مسلمانان، از عصر نزول تاکنون بوده است. نکته ای که بسا کمتر مورد توجه قرار گرفته، میزان و معیار توزین و ارزیابی چنین پژوهش هایی است. در دوره های مختلف، مباحث جدیدی «پیرامون قرآن» و نه «دربارۀ قرآن» مطرح شده است که هر کدام به جای خود سودمند بوده است اما این مباحث پیرامونی را به عنوان فهم های یقینی قرآنی تلقی کردن، خالی از هرگونه دلیل قابل توجهی است و همین مهم ترین ضعف داوری جدید در برخی از پژوهش های قرآنی اخیر است. پژوهشگر باید به لوازم گفتهها و آراء خود پایبند باشد و توانائی پاسخگویی به برآیندهای عقل ستیز یا ایمان ستیز گفتههای خود داشته باشد. نقطۀ ضعف بسیاری از آراء جدید دینپژوهان و قرآنپژوهان، فقدان عقلپذیری و سازواری درونی آنهاست. نصرحامد ابوزید یکی از کسانی است که شاید به خاطر ناآشنایی به علوم عقلی، به لوازم آراء خود توجه نداشته، در پژوهشهای قرآنی خویش، از رویکرد خردپذیر و برهانی غفلت کرده است. برای نشان دادن این غفلت، ده نمونه از اندیشههای قرآنی وی- که در مقالۀ قبلی از آنها سخن به میان آمده است- به تیغ نقد و سنجش کشیده شده است.
تفسیر قرآن
مقدمات تفسیری
فهم قرآن
زبان قرآن
قرآن و فرهنگ زمانه
مجاز
جن
نقد آراء ابوزید
2002
03
21
26
37
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64626_b56905eeb18e13d140ab6d673795252a.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
قرائت مالک یا ملک
سید محمد
سیدی مقدم
پدیدۀ نامیمون اختلاف قراءات آتش اختلافات در فهم و برداشت قرآن را دامن زده است. اختلاف لهجه ها، عاری بودن کلمات از حرکت، اعراب، نقطه و اجتهادات فردی صحابه و... از مهمترین عوامل به وجود آمدن اختلاف قراءات است. مقالۀ حاضر ضمن بیان دلائل قائلین به قرائت مالک و ملک معتقد است قرائت مالک صحیحتر است.
تفسیر قرآن
تاریخ قرآن
قراءات
اختلاف قراءات
قرائت سورۀ حمد
قرائت مالک
قرائت ملک
2002
03
21
39
42
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64629_cdc25e7c3475296b316c3ef3ade3723b.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
علی(ع) شادی، نشاط و شوخی
مهدی
قاسمی
ابعاد روحی مختلف و روحیۀ گشترده ویژگی انسان است. در جریان مسائل زندگی احتمال خستگی و افسردگی در روح و روان بسیار طبیعی است. لذا با رویآوری به تفریح و سرگرمی و پرداختن به مسائل سرورانگیز و نشاطآور میتوان جسم و روانی فعال و بانشاط داشت. خنداندن و شادکردن دیگران خداوند اسلام ارزشی مذهبی است و طبق صریح روایات ایجاد چنین فضایی، عبادت محسوب میشود. همانگونه که قرآن، حد و مرز شادیهای ممدوح و مذموم را معین نموده، در سخنان امام علی(ع) نیز اشارات صریحی به استفادۀ درست از اوقات فراغت و زمینه سازی برای آرامش روحی و فکری انسان شده است. مقالۀ حاضر، فواید و معایب شادی و نشاط را در قالب روایات و حکایات برشمرده و سعی در به تصویر کشیدن اعتدال اسلام دارد.
اخلاق اجتماعی
اخلاق فردی
اخلاق اسلامی
اعتدال
فلسفۀ شادی و نشاط
شادیهای ممدوح
شادیهای مذموم
امام علی(ع) و شادی
2002
03
21
43
48
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64630_082bc7e56c6a6b98bb0c914627955bf8.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
نگرش فقهی- حقوقی پیرامون ارث زن از زمین
فرزانه
طالقانی
مبنای بهره مندی از ارث در جاهلیت- قدرت و توانایی شرکت در جنگ- بسیار متفاوت با مبنای اسلام- خویشاوندی- است. قانون مدنی علیرغم اینکه ترجمه ای از شرح لمعه است، گویا در این خصوص از نظر شهید ثانی دور مانده است. بنا به رأی ایشان زن در صورت وجود فرزند بهره مند از همۀ ماترک بوده، محرومیت او از زمین تنها در صورت عدم وجود فرزند می باشد. فقها و حقوقدانان در این خصوص اقوال و آرایی متفاوت ارائه کرده اند. ما با پذیرش عموم آیۀ 12 سورۀ نساء و قبول اقوال مخالف ارث بردن زن از زمین به عنوان مخصص آن، اطلاق مادۀ 946ق.م. را صحیحی نمی دانیم.
فقه
حقوق مدنی
حقوق زن
ارث
سهم الارث زن از زمین
2002
03
21
49
51
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64631_ea853155a419250e424cbbd49f270d68.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
کتاب المنهج الاثری در یک نگاه
علی
دسترس
یکی از روش های تفسیری قرآن، تفسیر اثری یا تفسیر مأثور است. بر پایۀ این روش در توضیح و تبیین آیات فقط باید از روایات پیامبر (ص) و ائمه(ع)- و صحابه و تابعین- سود جست. از جمله کتاب هایی که به بررسی چند و چون روش تفسیر مأثور پرداخته، کتاب «المنهج الاثری» تألیف سرکار زخانم «هدی جاسم محمد ابوطبره» است. روش مذکور منابع تفسیر مأثور را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، در پایان به بررسی تفاسیر مأثور را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، در پایان به بررسی تفاسیر مأثور همت گماشته، نتایج تحقیق خود را در 17 بند گزارش نموده است.
تفسیر
تاریخ تفسیر
روش های تفسیری
تفسیر مأثور
المنهج الاثری
هدی جاسم ابوطبره
2002
03
21
52
54
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64632_e4e447faf4fd4c2968ed6314fe8e5bf1.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
نگاهی به مقالۀ دین بعدی از حیات معنوی انسان
محمد
صادقیان
اینکه دین عنصری خلاق از روح آدمی یا عیطۀ وحی الهی است و یا اینکه حاصل شرایط متغیر روانی و اجتماعی بشر است و یا کیفیتی ماندگار از روح آدمی، در هر دو دیدگاه دین را همان نسبت و پیوند آدمی با موجودات الهی می شناساند. دین وجهی از روح بشر است و یک کارکرد خاص از حیات معنوی انسان نیست. بلکه عمق و ژرفای همه کارکردهای آن است. دین در اخلاقیات همان جدیت بی چون و چرای حکم اخلاقی، در معرفت شناسی همان اشتیاق پرشور برای درک واقعیت غایی و در زیباشناسی، شوق بی پایان برای بیان معنای غایی است. دین و دنیا و امدار یکدیگرند که هستی جداگانۀ هر یک نشان از هستی اضطراری آن دو است.
دین
فلسفۀ دین
معرفت شناسی
زیباشناسی
انسان شناسی
حیات معنوی
رابطۀ دین و دنیا
2002
03
21
55
57
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64633_52a97540ce378c00fcfa10af2d180efc.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1381
1
1
عام مؤخر از خاص
کریم
حکیمی فرد
فقه، علم خطیر استنباط احکام شرعی از منابع تفصیلی؛ و اصول که مهمترین مقدمۀ علم فقه است مجموعۀ قواعدی است برای ممکن ساختن این استنباط. عام مؤخر از خاص از جمله مباحث اختلافی علم اصول است و آنچه در آن مورد بحث است اینکه: در صورت تأخر عام از خاص، عدم همزمانی دو دلیل، برقراری نسبت عموم و خصوص مطلق، امکان نسخ حکم اول، وجوب عمل به حکم، حکمت و عقل صادرکننده و عدم امکان جمع بین دو حکم در مصادیق مشترک؛ دلیل دوم را باید ناسخ بدانی یا مخصص؟ در این نوشتار سعی شده است تا در جهت حل اختلاف، ملاک و معیاری صحیح ارائه شده، در این راستا صور دیگر از حالت های ممکن عام و خاص بررسی شود.
اصول فقه
الفاظ
عام و خاص
عام مؤخر از خاص
2002
03
21
58
64
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_64634_39b56e6528fff3eeedb7da96a826db95.pdf