2024-03-28T21:09:45Z
http://jostar-elmi.maalem.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3556
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
شناسنامه (ویژه حدیث)
فصلنامة علمی ـ فرهنگی جستار
نشریة داخلی دانشپژوهان و اعضای حلقههای علمی و تبلیغی
معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
سال نهم، شمارة 31و32، تابستان و پاییز 1390
*
مدیر مسئول: مجتبی الهی خراسانی(معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی)
مسئول اجرایی: هادی مصباحالهدی
*
هیئت تحریریه (به ترتیب الفبایی):
مجتبی الهی خراسانی(مدیر و عضو هیئت علمی گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد)
محمّدحسن ربانی بیرجندی(عضو هیئت علمی گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد)
علی رضایی تهرانی(عضو هیئت علمی گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی)
محمّدتقی شوشتری(مدیر و عضو هیئت علمی گروه آموزشی قرآن و حدیث)
علیرضا صابری(مدیر و عضو هیئت علمی گروه آموزشی فرهنگ و تاریخ)
سید مهدی علمی حسینی(عضو هیئت علمی گروه آموزشی قرآن و حدیث)
جعفر مرادی(مدیر و عضو هیئت علمی گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی)
سید محمّدصادق مرکبی(مدیر گروه آموزشی ادب و هنر اسلامی)
هادی مصباحالهدی(مسئول اجرایی فصلنامة جستار)
سید محمّدحسن مددی الموسوی(مدیر گروه آموزشی زبان)
محمّد نوروزی(مدیر و عضو هیئت علمی گروه آموزشی تبلیغ و تربیت اسلامی)
*
مشاوران و ارزیابان این شماره(به ترتیب الفبایی):
حجتالاسلاموالمسلمین محمد الهی خراسانی / حجتالاسلاموالمسلمین علی رحمانی / جناب استاد احمد رضوانی / جناب آقای سید مهدی علمی حسینی / استاد ابوعلی النجفی / جناب آقای مصطفی هدایی
*
همکاران این شماره:
حجتالاسلاموالمسلمین محمد الهی خراسانی(دبیر حلقة علمی حدیث)
کاظم توکلی (کارشناس گروه آموزشی زبان)
سید مهدی رضوانی و آلاء جواهری (دبیران حلقة تبلیغی منتدی اللغى العربیى برادران و خواهران)
ابراهیم داوودی و سمیه نخعی (دبیران حلقة تبلیغیIslamic Panel برادران و خواهران)
فرامرز آدینه و سید مهدی علمی حسینی (ویراستاری)
سید عباس سلمانزاده (نمونهخوانی)
کمیل بیک و حامد امامی (طراحی جلد و چاپ)
مطالب نشریه، الزاماً دیدگاه جستار نیست. جستار در تلخیص و ویرایش مطالب آزاد است.
پست الکترونیک: jostar@ymail.com
2011
06
22
1
2
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21621_489ea1f4756fc7bc932f1a8aef866b41.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
سرمقاله (ویژه حدیث)
مجتبی
الهی خراسانی
2011
06
22
4
6
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21622_51f507496eb44fefe06354c169a9507c.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
ماهیت شناسی علوم حدیث
محمد
الهی خراسانی
در نگاه بیرونی به علوم حدیث، نخستین محوری که باید مورد مطالعه قرار گیرد، ماهیت آن است. تا کنون، دانشهای حدیثی، غالباً به طور مجزّا معرفیو کُل علوم حدیث در قالب یک مجموعة واحد، کمتر تعریف و تحدید شده است. در این نوشتار، علوم حدیث به مثابة یک کُل، ماهیتشناسی میشود. در اینجا، نگارنده ابتدا به مفهومشناسی حدیث، سپس مفهومشناسی علم و در نهایت به مفهومشناسی علوم حدیث و بیان تعریف، موضوع و غایت آن میپردازد.
فلسفه علم
فلسفه علوم حدیث
ماهیت شناسی علوم حدیث
2011
06
22
9
20
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21623_6b794ac31e577a0faa2f26de2bf5c2d8.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
تحلیلی بر مسلسلات اهل بیت
مجید
فتحی
شیعیان ازآنجایی که برای معصومین، همانند پیامبراکرم (ص) معتقد به درجة والای عصمت میباشند، لذا قول و فعل وتقریرمعصومین راهمانند پیامبر (ص) حجت دانسته وآنگاه که یکی از این سهـ بدون مشکل خاصی ازنظرسند ومتن ـ به یکی ازامامان معصوم منتهی گردد،بدون تردیدآنرا میپذیرند.اما با مراجعه وبررسی روایات بعضاً با مواردی برخورد میکنیم که ائمه، بیانات و حتی در مواردی سیرة عملی خود را از طریق پدران خود بهصورت سلسلهوار به پیامبر اسلام (ص) نسبت داده وگوئی خود راجزو راویان حدیث پیامبر (ص) قلمداد نمودهاند.این رویه [مسلسلگویی] درنگاه اولیه بااعتقاد حتمی شیعه بر مرجعیت علمی و عملی ائمة معصومینسازگار نمینماید واین سؤال به ذهن خطور میکند که آیا امامان همچون دیگرراویانِ حدیث، ملزم به نقل روایت از طریق مشایخ بودهاند؟در این نوشتار سعی گردیده تا با بررسی بخشی از روایاتی که در این زمینه وجود دارند، تا حد ممکن به این شبهه پاسخ داده شود وعلتهایی که باعث چنین رخداد رمزآلودی در ذکر احادیث شدهاند، مطرح گردند.
سیره اهل بیت
استناد
مسلسلات
حدیث مسلسل
2011
06
22
21
33
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21624_b344fe1a6ae35fb2a14c0ae3a9f1c651.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
بررسی حجیت اطمینان در ارزیابی صدوری حدیث
محمد
مروارید
یکی از پژوهشهای بایسته در عرصة حدیثپژوهی، ارزیابی صدور احادیث است. اثبات قطعی صدور حدیث به ندرت اتفاق میافتد. بنابراین باید برای اثبات صدور، مسیر دیگری غیر از قطع را پیمود. در مقابل، حصول اطمینان یا همان علم عرفی به صدور احادیث، زیاد است. اگر اطمینان حجت باشد، احراز صدور روایات به آسانی انجام میشود. در این جستار به بررسی حجیت اطمینان در این عرصه پرداخته شده است و در آخر، جزییات و شرایط این حجیت ارائه شده است.
حجیت اطمینان
ارزیابی صدوری حدیث
حجیت اصولی
اطمینان شخصی
اطمینان نوعی
2011
06
22
34
46
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21625_d5daeb16bef8dcceb51164be96f7ce5d.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
مأخذیابی احادیث مقدمه قیصری بر فصوص الحکم
سید علی اکبر
گندمی
مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، یکی از منابع مرجع در عرفان نظری است. در این اثر نیز مانند بسیاری دیگر از آثار عرفانی، روایات گوناگونی به مناسبت بحث، ذکر شده است. در این پژوهش، روایات مطرح گردیده در این اثر، تخریج و مآخذ آن در کتب حدیث شیعه شناسایی شده است. از 37 حدیث یاد شده در کتاب، 33 حدیث در منابع روایی شیعه یافت میشود که از این تعداد، 28حدیث آن در منابع اولیه و 5 حدیث دیگر در منابع ثانویة حدیث شیعه یافت میشوند.
داود قیصری
مأخذیابی حدیث
فصوص الحکم
مقدمه قیصری
2011
06
22
47
61
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21626_edad8acdc8a9f0a8c72f7701dd015f0a.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
نگاهی متفاوت به حجیت خبر واحد در اعتقادات
کاظم
صادقی متین
نوشتار حاضر، در پی بررسی حجیت اخبار آحاد اعتقادی است. پس از طرحدیدگاه مشهور در این باره، مبنا وعلت این دیدگاه، مورد کنکاش قرار گرفته است. دیدگاه مشهور، عدم حجیت اخبار آحاد درعقاید است. مقدمهی این دیدگاه این است که حجیت خبر واحد و تعبد به آن در صورتی معنا پیدا میکند که آن خبر، دارای اثر عملیِ شرعی باشد و اخبار آحاد، دارای چنین اثری نیستند. این مقاله که برگرفته از دیدگاه یکی از دانشوران معاصر اصولی است، در صدد اثبات این مدعاست که اخبار آحاد اعتقادی، نقش بسیار مهمی در ترغیب و ترهیب قوهی عقل عملی دارد و بر همین اساس، اثر عملی بر آن بار شده و حجیت آن معنا مییابد.
اخبار آحاد
احادیث اعتقادی
حجیت شرعی
ظن
عقل عملی
2011
06
22
62
71
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21627_947477051bd206c3eb6ec3f2a890062e.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
مآخذ و معیارها در جوامع متقدم حدیثی شیعه
محمد
الهی خراسانی
مآخذ و معیارها در جوامع متقدم حدیثی شیعه، موضوع گفتوگویی است که در این نوشتار منعکس شده است. نخستین میراث حدیثی مکتوب در شیعه، آغاز نگارش جوامع حدیثی در شیعه، نحوهی ارزیابی اعتبار روایات جوامع حدیثی، کتاب سلیم بن قیس هلالی و بحثهای پیرامون آن، علت انتخاب کتب اربعه به عنوان جوامع حدیثی شیعه و راههای اثبات استناد جوامع متقدم حدیثی به صاحبان آنها، مهمترین پرسشهایی است که در این گفت و گو مطرح شده و استادان کارشناس به آنها پاسخ گفتهاند.
تاریخ حدیث
جوامع حدیثی شیعه
جوامع متقدم
کتب اربعه
کتاب سلیمبن قیس
2011
06
22
75
94
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21628_d69c5f3883eee11ecd4e7c1b0ac3a24b.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
تحلیل نموداری کتب حدیثی شیعه
محمود
احمدی سینایی
عالمان و محدثان شیعی، در طول تاریخ، به تدوین احادیث معصومین علیهم السلام در زمینههای گوناگون اعتقادی، اخلاقی، فقهی، تاریخی پرداختهاند. در این نوشتار، موضوعات کلّی مطرح در کتب حدیثی شیعه و روند تاریخی پردازش آنها در قالب نمودارهای مختلف، مورد تحلیل قرار گرفته است.
کتب حدیثی
تاریخ تدوین حدیث
جوامع حدیثی شیعه
2011
06
22
95
104
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21629_1c56ed823dd03959c18438a923d340cc.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
سبک شناسی تبویب جوامع حدیثی شیعه
محسن
قائمی نیک
بررسی گونهگونیهای تنظیم و تبویب جوامع حدیثی، ضرورتی جدی در شناخت بهتر این منابع است. نگارنده در مسیر سبکشناسی تبویب جوامع حدیثی شیعه، به بررسی انگیزه، روش مؤلفین و سیر تدوین جوامع آشنا میپردازد. اشتراکات، تفاوتها و پیشرفتها در مقایسهای تطبیقی و مقارن، از سوی نگارندهپرداخته شده است. با این شناخت، کاستیها و ضعفها مورد تحلیل قرار گرفتهتا راه تحقیق و مراجعه و گزینشهای مطلوب برای مطالعه و پژوهش حدیث هموارشود. در بخش نتیجه، مهمترین اشتراکات تبویب جوامع، مبانی تقسیم و ترتیب ابواب جوامع، ضرورت بازنگری و بازسازی اساسی، مباحثی است که توسط نگارنده ارائه شده است.
جوامع حدیثی شیعه
سبک شناسی تبویب
ابواب فقهی
تاریخ تدوین حدیث
2011
06
22
105
122
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21630_c05298a397f9a068f49fc9f90efaead3.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
دائره المعارف الحیاه
زهرا
خاکپور فرزقی
زهرا
جوادی
در این نوشتار، موسوعهی قرآنی ـ حدیثی الحیاة از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. نگاه کلی به مجموعهی الحیاة، زمینهها و مبانی نگارش آن، نخستین بخش نوشتار است. آنگاه نگارنده به وجه نامگذاری اثر، انگیزه و سیر تدوین آن اشاره کرده است. پس از این، به بررسی ساختار مجموعهی الحیاة، سرفصلهای اثر، امتیازات و اشکالات آن پرداخته شده است. در پایان، در جهت ارتقای جایگاه و کاربری شایستهتر، پیشنهاداتی ارائه شده است.
الحیاه
جوامع حدیثی
محمدرضا حکیمی
محمد حکیمی
علی حکیمی
2011
06
22
123
135
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21631_4a03a3b76ca266ce14a3667cab66fbc3.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
آیت الله نمازی و درنگی در دو اثر رجالی وی
سید علی اکبر
گندمی
محمد
مروارید
آیت الله نمازی شاهرودی از عالمان حدیثپژوه حوزهی علمیهی مشهد در دوران معاصر بوده و به علت تسلط چشمگیر بر متون و مفاهیم روایات معصومین علیهم السلام، «علامه مجلسی زمانه» لقب گرفته است. «مستدرکات علم رجال الحدیث» و «مستطرفات المعالی»، دو اثر آیتالله نمازی شاهرودی و از مجموعههای رجالی معاصر هستند. مؤلف در «مستدرکات علم رجال الحدیث» توانسته است نقاط کور مجموعههای رجالی گذشته را رصد کند و آنچه مورد غفلت واقعشده را مورد توجه قرار دهد. به نظر نگارنده، آیتالله نمازی با مراجعهی مستقیم به همة منابع روایی، حجم زیادی از راویان را به مجموعههای پیشین افزوده و عدد راویان را به بیش از 18000 نفر ارتقا داده است.نگارنده، در کتاب «مستطرفات المعالی» نامهای راویان یاد شده در رجال کشی به ترتیب حروف الفبا ارائه شده و با افزودن مطالبی ارزشمند، مجموعهای برای آشنایی اجمالی با راویان ارایه شده است.
علی نمازی شاهرودی
مستدرکات علم رجال الحدیث
مستطرفات المعالی
کتابشناسی
کتب رجال
2011
06
22
136
148
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21632_5afa91fcc2100a5cdf680d4b62dde0e1.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
بررسی اعتبار روایات کافی و دیدگاه آیت الله نمازی
محمد
الهی خراسانی
در این نوشتار، مهمترین دیدگاهها پیرامون اعتبار روایات کافی مطرح شده و سپس به دیدگاه آیت الله نمازی در اینباره اشاره شده است. ایشان که از طرفداران نظریهی صحت تمام روایات کافی بر مسلک قدماست، در کتاب «الاعلام الهادیة الرفیعة فی اعتبار الکتب الاربعة» با ذکر دلایلی در صدد اثبات دیدگاه خویش بر آمده است. در نقد و بررسی ادلهی اعتبار روایات کافی روشن میشود که ادلهی مذکور از اثبات اعتبار تمام روایات کافی بهگونهای که امکان نامعتبر بودن حتی یک روایت هم وجود نداشته باشد، عاجزند. دیدگاه برگزیده در اعتبار روایات کافی آن است که بر اساس مجموع شواهد و قرائنی که موجب وثوق به صدور روایات کافی میشود، اصل بر اعتبار روایات گذاشته شود و با وجود این، امکان نامعتبر بودن برخی روایات ـ هر چند معدود ـ پذیرفته میشود.
الکافی
اعتبار روایات کافی
اعتبار سنجی احادیث
علی نمازی شاهرودی
2011
06
22
149
170
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21633_653b1917b2597cb01b1f1ad6dd4569b4.pdf
جستار (فصلنامه تخصصی)
جستار
1390
9
31و32 (ویژه حدیث)
اصالت تاریخی حدیث
محمد
الهی خراسانی
«اصالت تاریخی حدیث»، موضوع اصلی گفتاری است که استاد محمدعلی مهدویراد در همایش «عرصهها و روشهای حدیثپژوهی» ارائه نموده است. وی نخست به جایگاه سنت نبوی در دین اسلام اشاره داشته و حجیت سنت را امری مورد اذعان و اتفاق دانشمندان اسلامی برشمرده است. در بخش بعدی، با تأکید بر اهتمام مسلمانان نسبت به حفظ سنت، کتابت و تدوین حدیث را با وجود ممانعت حکومتی، امری مسلّم عنوان کرده و تشکیکات مستشرقان نسبت به اصالت تاریخی حدیث را ناروا دانسته است.
تاریخ حدیث
تدوین حدیث
کتابت حدیث
منع تدوین حدیث
نقد حدیث
2011
06
22
171
186
http://jostar-elmi.maalem.ir/article_21634_3d66321f7293eda8792ea4a186b3ded1.pdf